Het is in de nacht van 17 juni 1849 als bij Matthewerina de Garst buikkrampen, braken en vermoedelijk een zeer ernstige vorm van diarree zich meester van haar maken. De dokter, G. de Lange, is binnen een half uur ter plaatse. Destijds had met nog geen ervaringen met de ziekte die we kennen als Cholera. Wel wist men dat men snel moest achterhalen waar de patiënt overal was geweest om zo te bepalen waar men ziek was geworden. Dit bleek het bezoek te zijn geweest aan Anna van Krimpen die op haar beurt het van Maartje Hartog heeft gekregen.
Op 18 juni 1849 om 10 uur in de ochtend is er spoedoverleg over de toestand van de patiënt. Deze is niet verbeterd. Uiteindelijk zal ze overlijden op 20 juni om 7 uur in de ochtend. Ook wordt de ziekte de andere dames fataal. De mannen van Anna en Matthewerina zijn op dat moment op zee. Hun wacht bij thuiskomst een vreselijke mededeling.
In 1849 is nog niet duidelijk hoe de ziekte zich kan verspreiden in de loop der jaren zal steeds meer duidelijk worden dat er een relatie is tussen slechte hygiënische omstandigheden en de uitbraak van Cholera. Deze ontdekking wordt gedaan door o.a. John Snow uit Londen die een relatie legt met besmet drinkwater.
Nederland staat aan de vooravond van een grote epidemie als gevolg van de Aziatische Cholera. In de zomer van 1849 wordt Nederland voor het eerst met grotere aantallen getroffen. Aan het einde van de negentiende eeuw zal Europa zeker 250.000 slachtoffers kennen.
Onderbouwing
Startpunt voor dit artikel is het overzicht van Cholera slachtoffers (1) die in het jaar 1849 in Zwartewaal zijn gevallen. In dit overzicht zien we dat er sprake is van het overlijden van Fewerina de Gast. Het overlijden van deze vrouw ligt enkele dagen van het overlijden van Matthewerina de Ga(r)st uit onze directe lijn. Dit is wel heel toevallig. Gemiddeld duurt het ziektebed twee a drie dagen na de eerste constatering tot het overlijden. Fewerina en Matthewerina lijken dezelfde personen te zijn.
Ik heb de overlijdensregisters nagelopen van het Streekarchief (2) en verder geen Fewerina gevonden. Ze lijkt niet te bestaan. Ook heb ik de originele akte achterhaald op FamilySearch (3). Hier staan de drie dames op twee pagina’s bij elkaar (4). Hier geen Fewerina maar Matthewerina. Daarnaast staan in de tabel van G. de Lang nog meer fouten zoals de leeftijden. Deze wijken af van de originele aktes zo is Maartje Hartog 78 en niet 80 zoals in de tabel is aangegeven. Er is dus een grote kans dat hij de naam niet goed heeft verstaan. Overigens is de naam van Matthewerina wel vaker verkeerd geschreven dit staat zelfs benoemd in de huwelijksakte van haar dochter Geertje Kwak (7)
Waar waren de mannen op het moment van hun overlijden? In de overlijdensaktes (4,5) van de slachtoffers staat vermeld dat deze op zee waren.
Algemene informatie over Cholera in de regio heb ik gevonden in de Wikipedia (6). Hier kan meer informatie gevonden worden over de ziekte en de verspreiding hiervan.
We lezen in de Overlijdensakte van Matthewerina dan Abraham van Dintel, een bekende van de overledene, de aangifte van het overlijden heeft gedaan. Wie is deze Abraham toch? Zijn naam komt bij veel familieleden voor zowel bij Overlijdens- als bij huwelijksaktes. Mooi onderwerp voor een nieuwe artikel.
Bronnen
- SA-VPR – 106 (Gemeente Zwartewaal 1811-1950) / 1046 (Staten opgemaakt door geneesheren houdende opgave van personen die aan cholera lijden en zijn overleden, 1849) [Scan volgt nog]
- SA-VPR – Burgerlijke Stand Online Index
- FamilySearch.org (Netherlands, Zuid-Holland Province, Civil Registration, 1811-1942, Zwartewaal, Overlijden 1843-1853 (scan 74 en 75)
- Overlijdensakte Matthewerina en Anna van Krimpen (staan op 1 pagina)
- Overlijdensakte Maartje Hartog
- Achtergrond informatie over Cholera uit Wikipedia
- Huwelijksakte Geertje Kwak
Recente reacties